To, jak budujemy relacje w dorosłym życiu, nie zaczyna się od pierwszej randki, ale dużo wcześniej — w dzieciństwie, w relacji z naszymi opiekunami. Styl przywiązania, który wykształca się w dzieciństwie, często staje się nieświadomym wzorcem naszych dorosłych relacji. Ale dobra wiadomość jest taka, że nie jesteśmy skazani na powtarzanie tych samych schematów. Dzięki uważności i świadomemu rozpoznaniu własnych wzorców, możemy nauczyć się budować bezpieczne, zdrowe więzi i stawiać granice z troską — zarówno wobec siebie, jak i innych. 

Czym są style przywiązania?

Styl przywiązania to emocjonalny „kompas”, który podpowiada Ci, jak zachowywać się w bliskości i jak reagować, gdy czujesz się zagrożony emocjonalnie. Powstaje w dzieciństwie, ale nadal działa jak filtr w dorosłości — w związkach,
przyjaźniach, a nawet w pracy. Wyróżniamy cztery główne style:

– Bezpieczny – główną potrzebą jest chęć bliskości, ale szanuję też przestrzeń. W relacji wykazuje się to otwartą komunikacją, zaufaniem, przyjmowaniem i dawaniem wsparcia

– Lękowy – głównym lękiem jest strach przed porzuceniem. W relacji zabiega się o kontakt, łatwo się zamartwia i nadinterpretuje.

– Unikający – głównym lękiem jest strach przed bliskością. W relacji dystansuje się, nie mówi o emocjach, ucieka przy konflikcie.

– Zdezorganizowany – główną potrzebą jest bliskość, której się też jednak boimy. W relacji zachowania są niespokojne , relacje pełne napięcia.

Jak styl przywiązania wpływa na nasze nawyki w relacjach?

Zamiast świadomie i uważnie wybierać sposób reagowania, często działamy z „autopilota”, powielając znane schematy:  

• Styl lękowy może prowadzić do nadmiernej zależności emocjonalnej, potrzeby ciągłego zapewniania o miłości czy trudności z wytrzymaniem dystansu. 
• Styl unikający przejawia się w trudności z okazywaniem uczuć, szybkim wycofywaniu się przy konflikcie i potrzebie samotności jako mechanizmu obronnego. 
• Styl zdezorganizowany może prowadzić do intensywnych i chaotycznych
  relacji, w których osoba jednocześnie pragnie bliskości i się jej obawia. 

Rozpoznanie tych wzorców to pierwszy krok do przerwania błędnego koła i wejścia na ścieżkę budowania zdrowych relacji. 

Style przywiązania:

Bezpieczny – Chce bliskości, ale szanuję też przestrzeń. Komunikuje się otwarcie, ufa;

Lękowy – Boję się, że mnie porzucą. Zabiega o kontakt, łatwo się zamartwia;

Unikający – Boję się bliskości. Dystansuje się, nie mówi o emocjach, ucieka;

Zdezorganizowany – Pragnę bliskości, ale też się jej boję.

Uważność jako narzędzie do rozpoznania i zmiany nawyków relacyjnych

Uważność (ang. mindfulness) to praktyka bycia obecnym tu i teraz — z otwartością i akceptacją. Warsztaty mindfulness pomagają zauważyć automatyczne reakcje, zanim zdążą nami zawładnąć. W kontekście relacji oznacza to:  

• rozpoznawanie, kiedy wchodzimy w stary wzorzec (np. lęk przed porzuceniem lub ucieczka przed bliskością), 
• zatrzymanie się i zauważenie emocji oraz reakcji w ciele, wybór odpowiedzi, zamiast działania na autopilocie. 

Regularna praktyka uważności może pomóc nam w regulacji emocji, wzmacnianiu poczucia bezpieczeństwa wewnętrznego i budowaniu empatii — także wobec siebie. 

Budowanie zdrowych granic z uważnością

Jednym z kluczowych elementów bezpiecznej więzi są zdrowe granice — czyli umiejętność mówienia „tak” i „nie” w zgodzie ze sobą. Dla osób z trudnymi doświadczeniami z dzieciństwa granice bywają zamazane: albo są zbyt sztywne, albo zbyt rozmyte. 

Uważność pomaga zauważyć momenty, w których nasze „tak” jest tak naprawdę wymuszone, a „nie” nie zostaje wypowiedziane z lęku przed odrzuceniem. Przykłady praktyk:  

• Skanowanie ciała: zauważ, gdzie w ciele pojawia się napięcie, gdy chcesz odmówić. 
• Pauza przed reakcją: daj sobie chwilę, zanim odpowiesz na prośbę. 
• Komunikacja asertywna: wyrażaj swoje potrzeby jasno, ale z szacunkiem do drugiej osoby. 

Granice nie są murem, lecz mostem — pomagają łączyć się z innymi w sposób zdrowy i autentyczny. 

Jak rozwijać bezpieczniejszy styl przywiązania?

Choć styl przywiązania może wydawać się „zaprogramowany”, nie jest trwały jak kod genetyczny. Możemy go przekształcać poprzez:  

• terapeutyczną relację — bezpieczna więź z terapeutą może stać się nowym modelem
  relacji, 
• świadome i uważne relacje z bliskimi — ucząc się komunikować, wyznaczać granice
  i dbać o siebie, wzmacniamy nowe wzorce, 
• samowspółczucie — czyli traktowanie siebie z życzliwością, szczególnie gdy popełniamy
  błędy lub czujemy się zranieni. 

Budowanie bezpiecznego przywiązania to proces — ale każdy krok w stronę większej świadomości to krok w stronę głębszych, zdrowszych relacji. 

Zainteresował Cię artykuł? 

Zapraszam do kontaktu😊 

Beata Krzos 

Jestem psychologiem, który łączy naukę z uważną obecnością i nowoczesnymi narzędziami wspierającymi dobrostan. Jako coach ACC ICF, trenerka EEG i HRV Biofeedback oraz licencjonowana konsultantka i trenerka Odporności Psychicznej, wspieram zarówno dorosłych, jak i młodzież w odnajdywaniu wewnętrznej równowagi, regulowaniu emocji, koncentracji uwagi – niezależnie od wyzwań, z jakimi się mierzą. Uczę budowania relacji opartych na zdrowych granicach i uważnej komunikacji.